Żeliwo jest materiałem o świetnych właściwościach, co daje mu duże możliwości zastosowania w różnych dziedzinach życia. Wykorzystuje się je nie tylko do produkcji grzejników czy brytfann kuchennych, jak mogłoby się pozornie wydawać. Do czego stosowane jest żeliwo? Dowiesz się z naszego artykułu.
Właściwości żeliwa
Materiał, jakim jest żeliwo wielu osobom na myśl przywodzi stal. I choć to dobry kierunek, to nie jest to w 100% zgodne z prawdą. Żeliwo ma bowiem znacznie większe stężenie węgla, które wynosi powyżej 2%. Jego maksymalna zawartość wynosi zaś od 3,8 do 6,7%. Także sposób wytwarzania tych materiałów jest nieco inny, ponieważ żeliwo jest odlewane i nie poddaje się go obróbce plastycznej.
Przykładem zastosowanie żeliwa są np piasty żeliwne, które dostępne w sklepie EBMiA.pl – https://www.ebmia.pl/1714-piasty-gh-zeliwne
Co to jest żeliwo?
Żeliwo jest stopem odlewniczym, a jego główny składnik to żelazo z dodatkiem węgla. Oprócz tego żeliwo powstaje również na bazie krzemu, manganu, fosforu oraz siarki. Produkowane są w piecach szybowych z surówki oraz złomu. Elementy żeliwne wytwarzane są poprzez odlewania do form. Mogą być to na przykład formy pisakowe. Ze względu na znakomite właściwości lejne, odlewy mogą mieć nawet bardzo złożone kształty i nietypowe formy. Za największe zalety żeliwa uznaje się także świetną wytrzymałość, dobrą zdolność tłumienia drgań, niski koszt produkcji oraz odporność na ścieranie.
Rodzaje żeliw
Żeliwo występuje w wielu różnych odmianach, a każda z nich ma odmienne właściwości oraz zastosowanie. Za najpopularniejsze uznaje się następujące rodzaje żeliwa:
Żeliwo szare – jego nazwa wynika z koloru, który żeliwo zawdzięcza dodatkowi grafitu. Konkretne właściwości tej odmiany zależą od postaci grafitu. Jeśli ma on formę płytek, materiał staje się mało ciągliwy, a także wykazuje niezbyt dobrą wytrzymałość.
Żeliwo białe – wyróżnia je wysoka twardość oraz kruchość. W jego przypadku obróbka mechaniczna jest niemożliwa. Tworzywo można jedynie szlifować.
Żeliwo stopowe – tworzone jest poprzez połączenie go z odpowiednimi dodatkami stopowymi, które nadają materiałowi konkretnych właściwości, np. odporności na rdzę czy żaroodporności.
Żeliwo sferoidalne – wyróżniają je wydzielenia grafitu o kulistym kształcie. To materiał ciągliwy o świetnej wytrzymałości.
Żeliwo ciągliwe – ciągliwość zyskuje poprzez obróbkę cieplną, a dokładniej dzięki wyżarzaniu grafityzującemu.
Zastosowanie żeliwa
Żeliwo ma szeroki wachlarz zastosowań. Właśnie dlatego pozwoliliśmy sobie podzielić żeliwo na konkretne rodzaje i w ten sposób usystematyzować możliwości jego wykorzystania.
Przykładem zastosowanie żeliwa są np piasty żeliwne, które dostępne w sklepie EBMiA.pl – https://www.ebmia.pl/1714-piasty-gh-zeliwne
Otóż żeliwo szare z grafitem płytkowym stosuje się do produkcji odlewów, które nie przenoszą obciążeń, czyli wanien, umywalek, grzejników, elementów pieców, jak również części maszyn, takich jak cylindry samochodowe, tłoki czy wlewnice.
Z kolei żeliwo białe używane jest do wykonywania odlewów o wysokiej odporności na ścieranie, które nie wymagają dodatkowej obróbki skrawaniem. Dotyczy to elementów mieszalników materiałów sypkich, klocków hamulcowych, jak również kul młynów.
Natomiast żeliwo sferoidalne używane jest do produkcji części samochodowych, takich jak wały korbowe, wałki rozrządu czy elementy budowy maszyn. Stosowane jest także do wytwarzania wrzecion obrabiarek, kół zębatych oraz części armatury.
Żeliwo ciągliwe
Na koniec kilka słów o żeliwie ciągliwym. Otóż żeliwo w osnowie ferrytycznej wykorzystywane jest do produkcji elementów, które nie wymagają wysokiej wytrzymałości. Dotyczy to na przykład elementów maszyn do szycia, maszyn rolniczych czy AGD. Z kolei żeliwo w osnowie perlitycznej wykorzystywane jest do odlewów silniej obciążonych, takich jak wałki rozrządu, klucze maszynowe, wały korbowe oraz koła zębate.
